Hou haar klein?

De wereld is gek geworden, zo voelt het dag en dagelijks voor mij.
En misschien is die gedachte wel van alle tijden - die Sören Kierkegaard, die ik een paar posts geleden citeerde (ben ik dan gek?), die leefde van 1813 tot 1855. Best lang geleden.
Andere topics, zelfde punt.


In zijn tijd werden ouders uit de ouderlijke macht ontzet als ze hun kinderen niet lieten dopen door de staatskerk. De politie kwam zich er dan mee bemoeien en als het kind netjes gedoopt was, kregen de ouders het weer terug.
De gedachte erachter was natuurlijk dat die kinderen gedoemd waren in de hel te komen als ze niet gedoopt waren - en dat is natuurlijk eeuwig zonde, als na een simpele doop eeuwig leven in het verschiet ligt. 
Ouders die een andere mening waren toegedaan dienden tegen zichzelf in bescherming te worden genomen.


Vrouwenkiesrecht; ingevoerd in Nederland in 1918. 1918!! Dat is nog niet eens honderd jaar geleden!
Tot die tijd was het idee dat een vrouw 'volwassen' en 'stabiel' genoeg was om stem te hebben in de politiek, voor velen, man en vrouw, volkomen ondenkbaar.


'We' kijken daar een beetje op neer - mensen die vrouwen in een of ander keurslijf willen houden, vind je alleen nog in de SGP-hoek.
Ik vrees dat dat verre van waar is. 
Er is een 'nieuwe' geloofs-richting bij gekomen, één van een bijzonder sterk soort en met grote 'staats-'steun: geloof in de superieure kennis van een deskundig arts.


Overal hoor je dit tussen de regels door of openlijk gezegd; een 'deskundige' mag de eindbeslissing nemen over zaken die te maken hebben met leven en dood. Veel mensen wíllen dat ook, liever dan dat ze zelf een keus moeten maken waar ze misschien lang spijt van hebben en die als een last op hun schouders drukt.


Het heeft wel wat om 'kind' te zijn; een ander weet wat goed voor je is.


Tegenwoordig gaat de discussie bijvoorbeeld over of het mogelijk moet zijn om vrouwen tegen hun wil in behandelingen te laten ondergaan in het belang van hun ongeboren kind.


Tot mijn walging en verdriet kom ik maar weinig collega's tegen die daar iets op tegen hebben. Ja, het mag natuurlijk alleen 'in uitzonderlijke gevallen' - maar ga maar eens proberen specifiek te maken wat daar dan onder wordt verstaan...
Nog griezeliger is dat deze gedachte, dat het onder voorwaarden mogelijk moet zijn om tegen de wil van een zwangere vrouw in te handelen in het belang van het kind in haar buik, ook in intellectuele kringen tegenwoordig best normaal gevonden wordt. 
En - vrouwen zijn daar minstens zo fel in als mannen, zeker in de politiek van vandaag - de overtuiging dat als een deskundig arts vindt dat iets nodig is, dit 'dus' nodig is, mag niet worden bevraagd.


En zo worden vrouwen opnieuw gedegradeerd tot instabiele wezens, die mogelijk hun ongeboren kind in gevaar brengen - óf ze dat doen, dienen wij aan het oordeel van deskundigen over te laten.


De aloude basisvraag: 'is het waar?' zou ik graag met urgentie willen stellen.


En als het antwoord naar jouw idee 'ja' zou zijn, dan graag beter onderbouwd dan met de anderhalve casus waar jan en alleman tegenwoordig mee komt aansjouwen, die van de drugsverslaafde prostituée of de fundamentalistische moslima. Hou toch op zeg.


Vrouwen zijn verantwoordelijker dan de meeste zorgverleners - en helaas ook politici - denken. Maar dan moeten ze wél de mogelijkheid hebben om te handelen als autonome volwassenen.
En wij zorgverleners kunnen beter eens gaan kijken naar hoe we onze zorg zo kunnen inrichten, dat vrouwen deze autonomie ten volle kunnen gebruiken, in plaats van steeds maar te twijfelen aan hun vermogens.


Of zitten we misschien nog net zo vast aan overtuigingen over het 'wezen van de vrouw' als 100 jaar geleden?

De paradox

Van 'leven' en 'risico'


Ik meet alles wat ik zie aan wat ik eerder zag,
zodat ik nooit iets anders denk dan wat ik al dacht.
Zo gaat alles keurig net zoals ik had verwacht.
Alles veilig en bekend, nooit is er meer iets onverwacht.
Alles past, niets is te groot!
Ik hoef niet eens te overleven - want ik bén al dood


(Bram Vermeulen, De beuk erin)
( Voor het hele liedje, klik hier )

Ik vraag het me af

Vroedvrouwen omarmen massaal het doel 'omlaag brengen van de perinatale mortaliteit en morbiditeit'. Alsof dat een doel op zich is - en niet een effect kan zijn van iets veel breders.
We volgen massaal het medische model - inmiddels zijn vroedvrouwen uit landen als Groot-Brittanië en de VS onze potentiële leermeesters, in plaats van dat wij hier in Nederland hun grote voorbeeld nog zijn.
Zou er niet een ander doel bovenaan staan, namelijk het welbevinden van vrouwen? En hoe wij daar als zorgverleners aan kunnen bijdragen? Rolt daar niet veel meer uit dan alleen het rennen achter de paniek aan, dat Nederland slecht scoort? Meer protocollen, strakkere richtlijnen, informatie...wat zegt mij dat over een advies dat ik zou moeten hebben aan de vrouw die ik voor me heb?
Hebben we als beroepsgroep het probleem wel helder? Wat mij betreft:
helemaal niet.
Kortetermijn-oplossingen, ze lijken zo aantrekkelijk. Maar antwoord op de vraag: wat is nou echt de kern van wat een vroedvrouw doet? Antwoord op die vraag gaat veel verder dan in het wilde weg een slag slaan naar 'oplossingen' zonder naar onze eigen weg te kijken - meer en meer een medische benadering van onze zorg, zonder dat een feitelijke basis bestaat voor de effectiviteit daarvan.
Verantwoordelijkheid drukt zwaar en steeds zwaarder op onze schouders. Maar hebben we wel zeker antwoord op de vraag of het welbevinden van vrouwen groter is geworden als wij de verantwoordelijkheid over hun welzijn hebben overgenomen?

Als jij ook geregeld denkt: ben ik dan gek?

Dan is dit wellicht een hart onder de riem.


"Je hoort van die mooie woorden, vooral op plaatsen waar de mensen feestelijk gestemd bij elkaar komen om elkaar met hun vele verhalen te bedriegen, daar hoor je schitterende woorden: over de wereld, hoe die erop vooruit gaat, en over onze tijd en over onze eeuw. Maar, beste toehoorder, zou jij als vader (en ik twijfel er niet aan dat je een hoge opvatting over de betekenis van deze naam hebt, een opvatting die zich bekommert om de verantwoordelijkheid waartoe die naam verplicht!) zou jij als vader tegen je kind, op het moment dat je hem de wereld instuurt, zeggen: 'ga maar gerust, mijn kind, en let er goed op wat de menigte onderschrijft en wat de wereld beloont, want dat is het goede. Maar wat zij straft is het slechte. Het is nu niet meer zoals vroeger. Toen was het oordeel van de menigte net als schuim op het water, zonder betekenis, ookal klonk het luid, in het wilde weg, maar wel beslissend, onmogelijk te volgen, omdat het sneller wisselde dan een vrouw van kleur verschiet. Nu hoef je aan de uitkomst niet meer te twijfelen, want het goede overwint direct. Er wordt nu geen offer meer verlangd, geen zelfverloochening, want de wereld wil het goede. Het oordeel van de menigte is nu dat van de wijzen, de enkelingen zijn de dwazen. De aarde is nu het rijk van God, dat in de hemel is alleen maar een afspiegeling. De wereld is nu het meest betrouwbare, ze is het enige waar je op kunt bouwen, het enige waar je bij kunt zweren.' 
Aan jou, beste toehoorder, hoeft de toespraak dit natuurlijk niet te vragen, van jouw antwoord is zij van tevoren al zeker. Maar zelfs de meest ijverige deelnemer aan die feestelijke gelegenheden zou ik willen vragen: zou jij dit durven, als jij als vader tot jouw eigen kind zou moeten spreken, zou jij dan zoiets durven zeggen? Of stel dat een jong mens met de volledige overgave van zijn oprechte ziel vol vertrouwen zijn blik op jou zou richten, ervan overtuigd dat als jij het zegt het echt zo is, en hij zou dankbaar met een heilige belofte zich ertoe verplichten het spoor van wat jij leert door het leven te gaan volgen: zou je zoiets tegen hem durven zeggen? Of als je getuige zou zijn van het mooie enthousiasme van een beminnelijk jong mens, dat leest en hoort over de grote mannen die met zware omstandigheden te kampen hadden en in de wereld kwaad leden, de geweldigen die door de wereld werden verstoten omdat zij hun niet waardig was. Durf jij dan, wanneer je niet vanwege het lawaai onzin uitkraamt, maar wanneer de stilte van de vertrouwelijkheid het vertrouwen van dat beminnelijke mens, de onervarenheid van die jonge mens je ertoe zou verplichten waarheid te spreken, durf jij dan met je hand op je hart te zeggen: 'zoiets gebeurt niet meer, we leven nu in een verlichte en volmaakte wereld.' "


Uit: Sören Kierkegaard, Onverdeeld één ding te willen.
(vertaling Lineke Buijs en Andries Visser, Buijten & Schipperheijn Amsterdam 2011)


Dingen zijn niet zo simpel als ze soms uit de kranten lijken - en evenmin worden ze waar als 'iedereen het zegt'.

„Ich kann gar nicht soviel fressen, wie ich kotzen möchte.“

Volkskrant, 9 april.
Kranten, ik lees ze niet graag. Deze kocht ik vanwege het aangekondigde artikel waarin de NVOG weer eens op banale wijze een mening geeft. Behalve dat een onderzoek dat nader onderzoek verdient weer eens voor waar wordt aangenomen, wat een ergerlijke zaak is, maar goed - viel het me dit keer nog mee. T is wel eens nog dommer geweest, wat er in de krant stond.


Toch schrijf ik vandaag kort over deze krant, om iets te kunnen 'wegschrijven' van mijn schok bij doornemen van het deel 'Wetenschap'.


'De moederschoot als operatiekamer' - over het intra-uterien opereren van kinderen met een spina bifida, in de 24e week.
Een foto erbij. Een baarmoeder ligt bloot, vanuit een horizontale incisie boven de symfyse uit de buik van de moeder getrokken. Je ziet een kleine incisie in de baarmoeder - en daardoor is een armpje naar buiten getrokken. De chirurg houdt een gehandschoende vinger onder het handje, waardoor het lijkt of het kind z'n vinger 'vastgrijpt'.


Dit wordt in het artikel als volgt omschreven:
"de foto van zijn armpje dat door de opening in de baarmoeder naar de hand van de chirurg reikt (...)".


Dit is de wereld op zijn kop, absurder dan ik wil bevatten.


Er wordt geen vraag gesteld, er wordt alleen omschreven wat er kan.
Hele riskante kunstjes - op een ongeboren kind. 
Vragen stellen; dat is vandaag de dag niet meer nodig, dat zijn we overstegen in onze beschaving.


Wat zijn we geworden, machines?

Is het waar?

Tijdens mijn opleiding kreeg ik lessen pediatrie van kinderarts Howard Berger.

Hij bezat een (in deze tijd bij artsen zeldzame) combinatie van intelligentie, kennis, humor én bescheidenheid over wat de moderne geneeskunde brengt op het gebied van gezondheid. 

Howard gaf les in iets waar ik dagelijks profijt van heb - inzicht in hoe simpel 'gezondheid' is, en hoe complex tegelijk.

Hij zei altijd vrolijk dat het bij baby's in wezen heel simpel was en inzichtelijk te maken viel met twee plaatjes: een wastafel en een rietje.

Alleen - hoe meer je dat ging begrijpen, hoe complexer het werd.

Dat is op meer vlakken in het leven zo, niet waar?

Een paar zinnen heb ik altijd bij me - op een papier met 'basisprincipes bij het opstellen van een differentiaal diagnose en het kiezen voor het juiste beleid'.

Bovenaan dit papier staat:

“Vraag jezelf altijd af of de informatie waar je over beschikt (op basis van anamnese, lichamelijk onderzoek, nader onderzoek) juist is.

Dus de eerste vraag die je stelt is:

Is het waar?"

Ik zie een groeiende kloof tussen hoe zwangerschap en bevallen - en de problemen die daarbij kunnen ontstaan - in brede kring wordt benaderd, en hoe ik het in mijn werk van elke dag te zien krijg. 

Constant ‘op alert’ zijn, met ja-maars en wat-nou-als, lijkt hinderlijk en zelfs absurd bij dat wat ik zie:

dat de meeste vrouwen geheel op eigen kracht bevallen -

en hoe meer ze ongehinderd hun gang kunnen gaan, hoe beter dat gaat.

De paradox is dus net zo groot als die kloof; hoe groter de slag om de arm die ík neem op het vertrouwen dat dingen goed zullen gaan, hoe groter mijn bijdrage kan zijn aan het op spanning zetten van die goede uitkomst. Want wat is nou nog ‘ongehinderd’?

Als een vrouw gecontroleerd wordt, door mij, door apparaten, is het dan aan het eind van de rit dankzij die apparaten en controle geweest dat zij en haar kind het er levend vanaf hebben gebracht? 

Wat nou als dat niet waar is? 

Dat het niet 'dankzij' is - maar 'ondanks'?

Is het waar?

Het verontrust me dat regelgeving rondom ‘richtlijnen’ de mogelijkheid om hier openlijk vraagtekens bij te zetten eerder ontmoedigt dan toejuicht. 

Je bent een goede zorgverlener als je op de hoogte bent van de laatste inzichten en je er aan houdt. 

Maar dat er bij het verkrijgen van die ‘laatste inzichten’ misschien wel helemaal niet de goede vragen zijn gesteld, of dat er uit is gegaan van veronderstellingen die in de basis onjuist zijn, gebaseerd op dingen die in wezen onbegrepen zijn - wie wil dat nog hardop zeggen?

Wat nu?

Een geboortehuis is net zo thuis als een gevangenis thuis is

Gevangenissen moeten in vroeger eeuwen nare oorden geweest zijn.
Donkere druipende kerkers, met een hoog tralieraampje. 
Beschimmeld brood, ratten, een ketting aan de muur.


Gevangenissen zijn niet meer zo, althans, niet in ons beschaafde Nederland.
Er mag zonlicht binnenkomen, je hebt een eigen douche en wc, je mag je kamer inrichten zoals jij dat wilt.


Ik stel voor om dat nare woord 'gevangenis' te vervangen door 'tijdelijk verplaatst thuis' - tenslotte is het dat toch?


Lees even met me mee, een citaat uit het laatste nummer van een krantje (www.nataal.nl) dat alle verloskundigen ongevraagd op de mat krijgen.


"Thuis bevallen of in een ziekenhuis? Een combinatie van beide is tegenwoordig mogelijk. Vrouwen kunnen bevallen in een geboortecentrum, in een huiselijke, rustgevende omgeving(....). Alles is gericht op de wensen en verwachtingen van de cliënt. Een bevalling in een geboortecentrum vervangt de poliklinische bevalling. Het is een verplaatste thuisbevalling(...)."


En trala, een stukje verder in het artikel komt de echte aap uit de mouw. Het gaat niet alleen om de vervanging van de poliklinische bevalling, het gaat in toenemende mate om de vervanging van de thuisbevalling! Als voorbeeld komt de situatie in Zeeland aan de orde. Daar werd door centralisatie de afstand tot een ziekenhuis groter dan de meeste verloskundigen veilig achtten en krijgen vrouwen op veel plaatsen het advies om poliklinisch te bevallen.


Steeds meer vrouwen worden richting een ziekenhuis gedirigeerd voor hun bevalling. Maar omdat wij verloskundigen heel goed weten hoeveel slechter een vrouw bevalt als je haar durante partu gaat verplaatsen, zeker als dat naar een ziekenhuisomgeving is, gaan we het naar de buitenwereld toe hebben over een 'verplaatste thuisbevalling' en doen we net, alsof die in de plaats gaat komen van de poliklinische bevalling, en niet in de plaats van een thuisbevalling. Sussen we zo ons geweten?


De gynaecologen en de regering denken na over het adviseren van een verplaatste thuisbevalling voor elke primi.
Ook mijn eigen beroepsgroep toont zich creatief in het aanboren van markt voor verplaatste thuisbevallingen, onder het mom van 'risico's' (zie eerdere blogs voor voorbeelden).


Wat een volksverlakkerij is dit!
Zeeziek word ik ervan - en elke dag meer, omdat ik zo veel collega's tegenkom die best gevoelig zijn voor de aantrekkingskracht van geboortehuizen.

Alsof de essentie van thuis bevallen iets te maken heeft met een rustgevende omgeving of met 'huiselijkheid'!

Als het zo is dat we als beroepsgroep de thuisbevalling er aan willen geven en dat om goede redenen is, so be it. 

Maar is het dan fair om er een draai aan te geven zoals die nu in dit artikel gegeven wordt? Een bevalling in een geboortehuis is natuurlijk heel wat anders dan gevangen worden gehouden - maar thuis ben je NIET!

Thuis, daar ben je thuis. Daar ben jij de baas. Daar gaan de dingen zoals jij dat wilt. Daar sluit je de hele wereld buiten. Daar hangt jouw geur. Daar is jouw eigen bed. Daar is je eigen wc en jouw spullen en daar weet jij precies waar alles staat. Daar bepaal jij wie er binnenkomt en wie niet.

Tot voor kort waren wij vroedvrouwen in Nederland waakhonden als het ging om het behoud van de thuisbevalling, precies om deze redenen.

En gelukkig zijn er nog vele vroedvrouwen die in het belang van thuis kunnen bevallen geloven.

En ben je een andere mening toegedaan, prima, laten we praten. Maar wel graag met open vizier, want een bevalling in een geboortehuis synoniem maken met een thuisbevalling, dat is politieke praat die, in elk geval bij mij, leidt tot verdenking van een verborgen agenda naar vrouwen toe. Ik zou niet weten waar dat goed voor was!

Rebekka.