'lege artis ontwikkelen'

Wij leren in onze opleiding 'lege artis ontwikkelen'. 'Lege artis' betekent 'volgens de regelen der kunst', dus zoiets als: op ambachtelijke wijze. 
'Ontwikkelen' betekent bij ons vroedvrouwen: de geboorte van de baby begeleiden, met name de geboorte van de schouders.
Lege artis ontwikkelen lijkt in ogen van sommigen haast een noodzakelijke handeling om de geboorte van een baby op veilige manier te laten plaatsvinden. Veilig in de zin van: zo snel mogelijk voor de baby en zo schadevrij mogelijk voor de moeder.


Dat heb ik altijd ergens wat vreemd gevonden, dat de natuur dat zo had bedacht, dat er een ander bij een barende moet zijn om bij de daadwerkelijke geboorte van het lijfje van haar kind te 'helpen'. Maar ik heb het een tijd lang zelf zo gedaan, nou ja min of meer.
De geboorte van het hoofdje gaat spontaan. Tenzij een technisch ingesteld iemand een apparaat uitvindt om al 'inwendig' aan het hoofd te kunnen trekken - daar zijn er in het verleden meerdere van uitgevonden, de meeste inmiddels in de antiekkast beland vanwege de immense schade die het lijf van de vrouw ermee opliep - maar de vacuümpomp wordt dagelijks gebruikt in alle ziekenhuizen ter wereld. Zo'n vacuüm is trouwens ook niet mis, maar dat is een ander verhaal voor een ander blog.
Als het hoofdje er eenmaal is, dan begint het echte werk, wat een vroedvrouw dus 'lege artis' dient te volbrengen.
Eerst draait het hoofdje een kwartslag, de 'uitwendige spildraai'; de baby kijkt dan met de neus naar een van de benen van de moeder.
Ondertussen hoort de vroedvrouw te voelen of de navelstreng om het nekje van de baby ligt. Zo ja, dan dient ze te proberen of ze die kan vieren en over het achterhoofd heen af kan schuiven. Lukt dat niet, dan laat ze de navelstreng zitten. Mocht de geboorte van de baby vervolgens op enig moment stagneren en lijkt dit aan de navelstreng te liggen, dan wordt ze geacht om 'in de vulva af te kocheren', wat betekent dat ze twee klemmen op de navelstreng zet en tussen die klemmen de navelstreng doorknipt. 
Dat van die navelstreng laat ik even terzijde liggen. Dit is namelijk ook wel een blogje apart waard. (Laat me vast noemen dat ik, zowel in m'n opleiding als sinds ik zelfstandig aan het werk ben, nog nooit in de vulva heb afgekocherd.) 
O ja, officieel hoort de vroedvrouw vervolgens het mondje en neusje van de baby af te vegen met een steriel gaasje.
En dan begint de klus. Het hoofdje van de baby dient 'bipariëtaal' te worden omvat. Dat betekent met je ene hand langs de ene zijkant van het hoofdje, met je andere hand langs de andere zijkant. En dan hoort de vroedvrouw, door voorzichtig naar de rug-kant van de vrouw te drukken, de voorste schouder (dus die aan de kant van het schaambeen van de barende) als eerste geboren te laten worden, terwijl ze de vrouw aanspoort om te persen. En als die schouder in het zicht is, moet ze door middel van het naar voren/boven bewegen van het hoofdje, de achterste schouder geboren laten worden.
Als die schouder ook zichtbaar is, dient de vroedvrouw het kind met de pinken onder de oksels 'aan te haken' en de rest van het lijfje volgt vanzelf.
Klaar is Kees.
Deze handelingen dienen natuurlijk terwijl de vrouw op bed ligt plaats te vinden.
Wat nou als het niet lukt om de voorste schouder geboren te laten worden? Dat is ook weer stof voor minstens één blog, dus dat laat ik ook even voor wat het is.
Als het per ongeluk zo is dat een vrouw zó snel bevalt dat er geen vroedvrouw bij aanwezig is, dan is de kans groot dat de partner van de moeder van diverse mensen te horen krijgt: dus jij moest het doen!! De meeste mensen hebben het idee dat een vroedvrouw 'iets' 'moet doen' als het hoofdje geboren is - dus dat zal vader dan wel hebben 'moeten' doen...


Wat ik hiermee wil zeggen:
deze hele serie handelingen zou wat mij betreft diezelfde antiekkast in mogen als zijnde 'obsoleet'.
Het is niet waar.
Het is zelfs riskant om aan het hoofdje te trekken, al doe je het maar zachtjes, en vrijwel altijd volstrekt onnodig.
Om te beginnen gaan vrouwen echt bijna nooit op hun rug liggen voor de daadwerkelijke geboorte van hun kind, tenzij je ze 'stuurt' of ze denken dat het zo hoort. En deze serie handelingen is vrijwel niet te volbrengen als een vrouw staat, zit, knielt of hurkt.
Maar vooral: als je niets doet, komt de baby ook!
Echt waar!
En mij valt dan bijvoorbeeld op, dat het, als je je handen thuis houdt, bijna altijd de 'achterste' schouder is die 'eerst' geboren wordt, helemaal niet de voorste! 
Dus wat hebben we nou al die eeuwen staan doen?


Het 'werk' van een vroedvrouw is volkomen doordrenkt geraakt met 'handelen', veelal geïnspireerd vanuit de tijd dat medici zich met barenden zijn gaan bezighouden.
Ik ben gefascineerd door het proces van geboorte bij de mens. Van spontane geboorte. En ik kan maar niet geloven dat daar standaard iemand iets bij moet 'doen', iemand anders dan de moeder en haar kind.