"De ‘wet van de woekerende professionalisering’ (...) stelt dat professionals en professionele organen de neiging hebben tot een steeds verdergaande kwaliteitsverbetering en –borging. Deze beweging vergt echter investeringen in de organisatie die niet per se tot meer of betere opbrengst leiden. Meer precies: professionalisering resulteert niet automatisch in méér effectiviteit en dus méér veiligheid. Deze mogelijkheid is een permanente blinde vlek van professionals, waardoor het stoppen met of zelfs terugdraaien van professionalisering zelden vanuit de professie wordt voorgesteld.
In het taalgebruik van organisaties waar de professionalisering al langer woekert, wordt dan ook weinig gesproken over maatschappelijk rendement (opbrengst, output of outcome) maar veel meer over de noodzaak tot ‘borging’, ‘processturing’ en ‘continue verbetering’. Als u die termen hoort weet u waar u voor moet oppassen."
Dit citaat komt uit de inaugurele rede van professor Ira Helsloot.
Zinnige reflectie voor iedereen die zich met veiligheid bezighoudt - en wie doet dat niet in de zorg?
Het is altijd verfrissend om iets vanuit een andere invalshoek te bekijken - bijvoorbeeld de invalshoek van de groen verlichte nooduitgangsbordjes (zie de tekst).
In een notendop nog even: In de laatste anderhalve eeuw is onze levensduur verdubbeld en dit houdt onder andere verband met ons veiligheidsbeleid rondom: riolering, schoon drinkwater, voedsel, etc.
Maar dan gaat het al gauw een beetje mis - prof. Helsloot omschrijft dat als 'disproportionele uitwassen'. Steeds meer gereguleerde en gedetailleerde veiligheidsmaatregelen die 'niet rationeel' zijn - omdat ze veel geld kosten voor een minimaal resultaat. Geld dat, op een andere manier ingezet, waarschijnlijk meer levens redt dan zoals het nu wordt gebruikt.
Vervolgens geeft hij aan waarom veiligheid in feite een bijproduct is geworden van het huidige veiligheidsbeleid - dat het dus inmiddels in werkelijkheid om heel andere dingen gaat. Ik heb genoten!
Hier te lezen!
Het is wat mij betreft de hoogste tijd om hier ook binnen de verloskunde eens naar te kijken.
Grote overeenkomsten namelijk.
Een voorbeeld van een beetje uit de hand gelopen veiligheids-maatregelen-zonder-veel-resultaat in de moderne verloskunde is het beleid rondom de fluxus post partum (meer dan een liter bloedverlies na de geboorte van de baby).
Nou hebben we daarbij een probleem - we weten namelijk niet goed hoe het kómt dat vrouwen een fluxus krijgen. Wél kunnen we 'risicofactoren' benoemen. Maar - aangeven in welke groepen vrouwen een fluxus méér voorkomt betekent nog niet dat je helder hebt waaróm dat zo is.
Als je denkt dat de nadruk binnen mijn beroepsgroep ligt op het begrijpen van het fenomeen, dan heb je het mis. De nadruk ligt op het bestrijden ervan.
De laatste jaren lijkt daarbij 'kwaliteit', als het om het voorkómen van ellende bij een fluxus gaat, steeds meer te bestaan uit het uitkristalliseren wie 'at risk' is. Daarnaast trainen we ons rot om deze 'disaster waiting to happen' vóór te zijn en anders in elk geval zo snel en adequaat mogelijk te reageren, thuis, bij overdracht en in het ziekenhuis.
Verder geven we vrouwen met een fluxus in de voorgeschiedenis een zogenaamde 'plaatsindicatie'. Ze krijgt het advies om in het ziekenhuis te bevallen, met haar eigen verloskundige of soms zelfs klinisch.
En verder is een nieuwe trend in de eerste lijn (in de tweede lijn werd het al langer gedaan) het zogenaamde 'actief leiden van het nageboortetijdperk'. Steeds meer verloskundigen doen dit in principe standaard bij al hun cliënten. (Het houdt in dat je direct na de geboorte van de baby 5-10 IE (eenheden) oxytocine intramusculair (in een spier) toedient en er vervolgens voor zorgt dat er bij voorkeur niet langer dan een kwartier voorbijgaat voor de placenta er is. Dit zorgt voor gemiddeld minder bloedverlies dan als je niets doet).
Eigenlijk is dat best raar toch? - we doen alsof we een preventieve behandeling hebben voor een onbegrepen fenomeen.
En misschien voelen vrouwen zich beter door onze behandeling. Maar misschien ook niet.
Als het over maternale sterfte gaat kunnen we trouwens ook weinig zeggen: die is wat betreft fluxus al sinds jaar en dag stabiel, gemiddeld 1 vrouw per jaar. (zie 10 jaar perinatale registratie, blz. 43, van 1999-2008).
En natuurlijk, een vrouw die uit een bevalling komt met een Hb van 4,5 voelt zich wekenlang ellendig, dus beter dat een eventuele behandeling zo snel mogelijk wordt ingezet en het bloedverlies zo veel mogelijk binnen de perken blijft, om de kansen op zo'n laag Hb zo klein mogelijk te maken.
En het rare is dan ook nog - het aantal fluxus stíjgt in Nederland! En daarvan weten we ook al niet hoe het komt. Wat onze protocollen ook voor effect hebben, in elk geval dus níet een vermindering van de incidentie...
Wordt het niet eens tijd voor een pas op de plaats? - ál die uren die er door grote groepen zorgverleners wordt gestoken in het praten over nog beter gestroomlijnde protocollen, al die afspraken en scholingen en wat al niet -
hoe meten we nou eens wat het oplevert aan toegenomen veiligheid?
Of heeft het zelfs een omgekeerd effect?
Dat is dan een dure grap geweest met al die plaatsindicaties!
En als we de tijd die we steken in al dat praten over protocollen nou eens gaan steken in praten met vrouwen zélf? En wat ze zelf eigenlijk vinden van eventuele preventieve maatregelen voor de bestrijding van een onbegrepen fenomeen? Alsof we ze ooit gevraagd hebben wat ze vonden van die plaatsindicatie, voordat hij werd ingesteld! Alsof we ze ooit gevraagd hebben wat ze vinden van de voors en tegens van 'standaard actief leiden' voordat we het invoerden!
En tot slot, maar eigenlijk first of all, wordt het niet eens tijd dat we toekomen aan de ook weer tekstueel wat droge, maar inhoudelijk oneindig interessante, vraag:
wat is fysiologie van het nageboortetijdperk - en hoe bevorderen we die?
Ik kreeg een plaatsindicatie tijdens mijn vorige zwangerschap. Omdat ik net iets zwaarder was dan hun richtlijn, omdat ik diverse onderzoeken had geweigerd, omdat ik hands-off wilde bevallen, of gewoon omdat ik zou bevallen kort nadat het nieuwe Maasstad ziekenhuis geopend zou worden en zij daar graag binnen wilden kijken. Wie zal het zeggen. Ik ben er uiteindelijk niet achter gekomen, want ik ben uiteindelijk gestopt met die praktijk en verdergegaan met een alternatieve vroedvrouw die mijn wens om thuis in bad te bevallen niet meer dan normaal vond, en zo geschiedde het ook.
BeantwoordenVerwijderenWat mij het meest steekt is dat ze niet eerlijk waren. Het gesprek begon met "heb je al nagedacht over de plaats van de bevalling?" en ik zei "ja, ik wil thuis bevallen." "Sorry maar dat kan niet." Eerst zou ik door mijn BMI een grote kans op een fluxus hebben en kwamen ze met "je wilt toch niet doodbloeden en je man met 2 kinderen achterlaten". Toen ik dat weerlegde, omdat uit onderzoek blijkt dat die kans pas verhoogd is bij een BMI >40 en ik net boven de 30 zat, kwamen ze ermee dat ik thuis kon bevallen als ik de door mij geweigerde onderzoeken alsnog zou laten uitvoeren. Maar ik had er mijn buik al vol van, want ze zouden vast iets verzinnen waardoor het toch niet door kon gaan en/of mijn "hands-off" wensen negeren. Toen ik later mijn dossier in handen kreeg, bleek dat ik er goed aan had gedaan, want tijdens het praktijkoverleg was al besloten dat ik in geen geval thuis zou bevallen wat hun betreft en zeker "synto" nodig zou hebben.
Ik ben er best wel boos om. Ten eerste, hadden ze mij niet hoeven vragen waar ik wilde bevallen, als ze al besloten hadden dat dat poliklinisch zou zijn. De zogenaamde "verplaatste thuisbevalling", laat me niet lachen. Ten tweede ben ik voorgelogen en nog net niet bedreigd over mijn kans op fluxus zodat ze hun zin konden doordrukken. Daarna ben ik voorgelogen, dat ik na het laten doen van de onderzoeken thuis zou kunnen bevallen terwijl al besloten was dat dat niet zou gebeuren. Als laatste zou mijn kind dus in het oh zo veilige ziekenhuis geboren zijn rond de tijd dat (achteraf gehoord) het MRSA schandaal er speelde, lekker gezond voor een pasgeborene.
Gelukkig was ik wijzer door o.a. dit blog en anderen en kende ik mijn recht. Mijn badbevalling verliep uitstekend. Bloedverlies 300 ml, minimale schade aan het perineum, een blakende baby van bijna 8 pond en een fantastisch begin van de borstvoedingsrelatie. En ik heb er een super goed gevoel over aan over gehouden.
Wat ik vind van de plaatsindicatie? Dat mag dus duidelijk zijn geloof ik.
Wow Rebekka
BeantwoordenVerwijderenWat ben ik blij met jouw kritische blog. Kritisch nadenken over eigen functioneren kan alleen maar verrijkend zijn. Ik zit al jaren in de verloskunde en heb de veiligheid niet zien toenemen ondanks meer medisch handelen. Integendeel...vraag me af of vrouwen niet beter weer meer op zichzelf en natuurlijke processen moeten leren vertrouwen. Dat vertrouwen in eigen kunnen lijkt wel verdwenen. Een bevalling is naar mijn idee ook geen medische ingreep maar een heel natuurlijk lichaamseigen proces. Wij vrouwen zijn zo sterk. Ben zo blij met jouw woorden en visie. Je kan het zo goed zeggen...