Château Migraine

"De zwangere en haar partner hebben de mogelijkheid de eigen verantwoordelijkheid te nemen. Zij hebben een keuze om te beslissen over het begeleidingstraject en de plaats van bevallen, voor zover medisch verantwoord." (cursief van mij)

Deze alinea komt uit het nieuwste concept-visiedocument van de NVOG. 

Mijn beroepsorganisatie raadt aan om voorlopig niet te reageren op dit concept. Wat mij betreft mag het nog wat sterker; ik zou willen voorstellen om er niet alleen 'voorlopig' niet op te reageren, maar zelfs helemáál niet. Als de NVOG serieus genomen wil worden als partner om mee te denken over vernieuwingen in de geboortezorg, dan moeten ze met iets beters aankomen dan met dit concept - wát een aanfluiting. En nog slecht onderbouwd ook. Lang leve de academisering!


Bovenstaand citaat heb ik er toch even uitgelicht, omdat het een goed voorbeeld is van waar ik zo over struikel als het gaat over macht. Een golf aan vragen roept het bij me op - schrik niet, je krijgt er hieronder als lezer een flinke plens van over je heen.


Eigen verantwoordelijkheid?

Tot de voordeur dus! Of, zoals hierboven staat: 'mits medisch verantwoord'! 
En om te weten wat dat is, medisch verantwoord, moet je een 'deskundige' zijn. En 'deskundig', wanneer ben je dat? Tsja... 
Dat kleine bijzinnetje zet alles wat ervoor staat toch in een compleet ander licht?


Waar heb ik keuze in als zwangere? In wie mij zorg gaat verlenen? Hoe vaak ik voor controle kom? Wat er gecontroleerd wordt? 
En als ik in een ziekenhuis kom voor een klinische bevalling, waar ligt mijn verantwoordelijkheid dan? Waar mag ik voor kiezen? Voor continu registratie dan wel intermitterend? Of ik bijgestimuleerd word? Of ik mag douchen? Of het infuus in mijn linker- of in mijn rechterarm gaat? Of ik vegetarisch of met vlees te eten krijg? Mits het 'medisch verantwoord' is natuurlijk!


Om terug te komen op m'n laatste stuk over macht - wat als een zwangere een keuze maakt die niet 'medisch verantwoord' is naar het idee van haar zorgverlener? Wat moet een zorgverlener dan doen? Haar onder druk zetten? Haar bang maken? Eén lijn trekken met álle andere zorgverleners, een blok vormen? (dat wordt in datzelfde visiedocument trouwens als oplossing bedacht; zorgverleners door bindenden protocollen verplichten allemaal dezelfde adviezen te geven.) De zwangere buiten de deur zetten? Haar voor de duur van de behandeling ontoerekeningsvatbaar laten verklaren? En als het gevaar het ongeboren kind betreft - het AMK melden? Haar voor de duur van de behandeling uit de ouderlijke macht laten zetten?


Maar wacht even hoor. Zijn we wel zeker van onze zaak? Doen wij zorgverleners echt wat we pretenderen? Houden we de dood buiten de deur? Weten wij wat goed is voor iemand anders? Hebben wij op grond van onze professie het recht om beslissingen te nemen die diep in de privacy van iemand anders ingrijpen?
Op grond van welke argumenten hebben we dat?
En weten we wel zeker dat we hier goed mee doen? Hoeveel problemen veroorzaken onze interventies zelf? En wat voor schade brengen we eigenlijk toe door vrouwen massaal bang te maken? Angst voor complicaties, angst voor risicofactoren op complicaties...

Levert dat een positieve bijdrage aan het welbevinden van een vrouw? Wordt ze daar gelukkiger van?

Bestaat dat eigenlijk wel, dat vrouwen hun ongeboren kind willens en wetens in gevaar brengen? Zou het meestal niet veel complexer zijn dan dat? 


Het is een rookgordijn, deze zogenaamde zorgvernieuwing zoals die voortvloeit uit het rapport 'Een Goed Begin'. Een rookgordijn waar veel achter schuil gaat, dat niet aan de orde lijkt komt in de prachtige teksten die er nu worden gepubliceerd.

Bijvoorbeeld - dat we bang zijn. Al die deskundigen, die ook maar gewoon mensen zijn, die vaak heel wat meer narigheid hebben gezien dan de meeste mensen, terwijl ze maar weinig ondersteuning krijgen om hier mee om te gaan; die hebben last van hun eigen angst. Dus regelen we nog maar eens een testje - 'voor de zekerheid'. Voor wiens zekerheid?


Zou het totaal ontbreken van de eigen regie van vrouwen over hun eigen zorgproces, zoals dat in het huidige systeem het geval is, niet eerder een risicofactor zijn dan dat het vrouwen goed doet? 

Wordt het niet eens tijd om te gaan kijken wat we eigenlijk nog verstaan onder 'autonomie' en wat dat ons waard is? En naar wat er nog meer kan bijdragen aan het welbevinden van vrouwen, behalve de zekerheid dat we er alles aan doen om ervoor te zorgen dat ze geen risico's loopt? 

Zorgvernieuwing 2011: oude wijn in nieuwe zakken. De fles ziet er mooi uit, maar je krijgt er een enorme kater van....

van 'vertrouwen' naar 'risico-inschatting'?

Een in verloskundeland invloedrijk iemand zei een tijdje terug: 'we maken als maatschappij een verschuiving door van 'vertrouwen' naar 'risico-inschatting'. 


Laat ik er niet omheen draaien - in de verloskunde wordt veelvuldig gebruik gemaakt van macht.
De macht van de kennis en de mogelijkheden die dat geeft met 'minder deskundigen'.
De macht van de bezwering; een vrouw die zwanger is of bevalt is kwetsbaar - niets is zeker als het over de uitkomst gaat. We willen maar wat graag iets in handen hebben om een gevoel van controle te krijgen op een proces waar we maar weinig controle over hebben.
En daar vloeit uit voort: de macht van de positie; als een zwangere iets van een zorgverlener nodig heeft, kan ze er maar zo een pakket extra's bij op de koop toe krijgen.
En letterlijk, de macht van de situatie; een vrouw die bevalt verkeert meestal in omstandigheden waarin ze min of meer is overgeleverd aan de mensen om haar heen.
Ik denk dat er vele andere voorbeelden te bedenken zijn van machtsgebruik door zorgverleners. T zijn tenslotte mensen. Maar dat machtsgebruik van zorgverleners lijkt vrijwel altijd volkomen legaal, of in elk geval 'gerechtvaardigd' - in het belang van de gezondheid van de moeder of het leven van het ongeboren kind. Wat mij betreft wordt het hoog tijd dat daar grote vraagtekens bij geplaatst worden.


Hoe langer ik me ermee bezig hou, hoe meer ik denk:
macht gebruiken zou NIET moeten mogen.
Verloskundigen zijn dan wel 'kundig', maar ze weten daarmee NIET wat het beste is voor de vrouw die tegenover ze zit.
Ze weten wel wat 'best evidence' is, maar dat geeft ze NIET het recht om deze vrouw onder druk te zetten zich te voegen naar deze inzichten.
Niet, niet, niet.


En ja, dat leidt soms tot een situatie waarin het niet duidelijk is wat er moet gebeuren. Waarin je als zorgverlener de controle verliest. Namelijk als de vrouw tegenover je, om wat voor reden dan ook, iets anders wil dan jij als zorgverlener. Als er een nieuwe studie uitkomt waaruit blijkt, dat de kans op complicaties bij de moeder kleiner is als je eerder inleidt bij een hoge bloeddruk (ik trek een eerder gebruikt voorbeeld maar weer uit de kast), dan zegt dat over het te voeren beleid NOG NIETS.
Je kunt het adviseren, je kunt uitgebreid uitleggen om welke risico's het gaat, en als het even kan vooral ook: wat het absolute risico is voor deze mevrouw. 
Vervolgens moet je er, als het aan mij ligt, als zorgverlener op vertrouwen dat de zwangere, als ze deze info heeft, een keus zal maken in die in het belang is van haarzelf en haar kind. En voor de ene vrouw zal dat zijn: het advies volgen. En voor sommigen: van inleiding afzien, of vooralsnog van inleiding afzien, of wat dan ook.


Als er nu een innerlijke 'ja maar' in je opkomt: hoera! 
Want die is waardevol - om iets wijzer te worden over 'angst'. 
Wat nou als... 
Maar, zoals ik Hannah Dahlen heb horen zeggen: 'Who's fear is it, anyway'?
Sinds wanneer is het wijsheid om de vrouw tegenover je te belasten (of besturen) met je eigen angst? Sinds wanneer is het wijsheid om te denken dat als jij bang bent, zij dat ook zou moeten zijn? Gaat onze deskundigheid zo ver?


Je kunt als zorgverlener een goeie poging doen om het onderwerp angst te omzeilen met 'risico-inschattingen' als kompas. Maar voor je het weet heb je daar veel macht bij nodig.
Als je wilt afzien van macht gebruiken komt het aan op: vertrouwen. Vrouwen vertrouwen.


Dat verdienen ze.