solidariteit?

Eerst dacht ik: als ik nu over de corona crisis ga schrijven is dat wel raar 'off topic' op dit blog.

Maar veel van wat ik eerder schreef gaat over vrijheid en autonomie. En over taalgebruik en wat dat voor effect heeft op mensen. Raakvlak genoeg denk ik, maar oordeel vooral zelf. 

Tot voor een paar maanden geleden dacht ik dat 'solidair zijn' een appèl is op je handelen waarbij je je keus om solidair te zijn maakt uit vrije wil.

Je offert iets op om een ander, die kwetsbaarder is dan jij, bij te staan.

Dat doe je in vrijheid.*

Solidair zijn met iemand is voor degene aan wie je solidair bent hopelijk iets prettigs. Zij voelen dan dat ze belangrijk voor je zijn. Dat is waardevol. 

Als jij geen brood hebt en ik geef je de helft van mijn brood, dan ben je daar waarschijnlijk blij mee. Maar als jij geen brood hebt en ik gris een brood uit iemand anders' handen en geef dat jou, dan ben ik er vrij zeker van dat dit minder prettig voelt.

Ik denk dat hier in de aanpak van de corona crisis iets helemaal misgegaan is.

Bij aanvang van de corona crisis werd er een stevig beroep gedaan op onze solidariteit. 

Maar de maatschappij was niet snel genoeg solidair.

Een klein groepje mensen, in de ogen van velen een té grote groep, hield zich niet voldoende aan de maatregelen die de piek van besmettingen af moesten vlakken.

En toen gebeurde er iets geks.

Want er werd niet alleen besloten dat er, met een noodverordening, gehandhaafd mocht gaan worden op naleven van de maatregelen, maar dit bleef verpakt in de boodschap die luidde: 'Alleen SAMEN krijgen we corona onder controle'.

Maar dat is daarmee een double bind geworden.

Want welke is het nou: doe je een beroep op mijn solidariteit? 

In dat geval houd ik in een vrije samenleving altijd het recht om daarin keuzes te maken. (Daarbij zal afwijzing mijn deel zijn als de groep die de maatregelen verstandig vindt maar groot genoeg is, wat ook een straf is, maar ik krijg dan niet te maken met het geweld van een wet.)

Of doe je een beroep op mijn plicht als burger? In dat geval ben ik als ik mijn eigen keuzes maak strafbaar. 

En dat is nu het geval toch?

Dat heeft met solidariteit niets te maken - noem het dan ook niet zo!

Ik waag me niet aan uitspraken over of de maatregelen deugen of niet - maar waar ik me wél aan waag is aan de stelling:

Iets verplichten en vervolgens bedekken met een sausje van 'we doen het samen' is een vorm van volksverlakkerij.

En dat is altijd schadelijk.

*Dat er wel degelijk veel wetten zijn die solidariteit als basis hebben, waarbij we als maatschappij solidariteit voor de kwetsbaren in ons stelsel hebben verankerd, weet ik natuurlijk. Mensen hebben bepaalde rechten.

(Er valt veel te zeggen over het belang van 'vrijheid' en 'verantwoordelijkheid' in het kader van solidariteit - wellicht kom ik er nog op terug.)